Kalp damar hastalıklarında artış: Riskler, önlem yolları ve günlük yaşam önerileri

Kardiyoloji uzmanları, kalp ve damar hastalıklarının hem dünyada hem de Türkiye’de giderek daha yaygın hale geldiğine dikkat çekiyor. Her yıl düzenlenen farkındalık etkinlikleri, bu hastalıkların önlenebilir boyutunu ve erken tanının önemini vurguluyor.

Küresel tablo ve ölüm oranları

Dünya genelinde kalp damar hastalığı tanısı almış yüz milyonlarca insan bulunuyor. Her yıl milyonlarca kişi bu rahatsızlıklara bağlı nedenlerle yaşamını yitiriyor; bu durum, kalp damar hastalıklarını halk sağlığı açısından öncelikli bir sorun haline getiriyor.

Bir “görünmez pandemi” tehlikesi

Son yıllarda bulaşıcı hastalıkların neden olduğu erken ölümler tartışılırken, kalp damar hastalıklarına bağlı ölüm sayıları da sürekli yüksek seyrediyor. Bu nedenle uzmanlar, kalp sağlığı ihmal edildiğinde ortaya çıkan geniş kapsamlı kayıplara dikkat çekiyor ve buna “gizli pandemi” benzetmesi yapıyor.

Türkiye’de yükselen risk faktörleri

Ülke verileri, kalp damar hastalıklarının toplam ölümler içindeki payının yüksek olduğunu gösteriyor. Özellikle genç erişkinlerde hipertansiyon ve obezite oranlarındaki artış, 20–40 yaş arasındaki gruplarda erken kalp hastalığı riskini yükseltiyor. Obeziteye bağlı yüksek tansiyon oranları genç nüfusta belirgin bir şekilde artış gösterdiği için, ülke genelinde bu konuda alarm veriliyor.

Yaşam tarzı değişiklikleriyle riskleri azaltma yolları

Kalp damar hastalıkları büyük ölçüde yaşam tarzı ile ilişkilidir ve birçok vaka önlenebilir niteliktedir. Uzmanların önerileri özetle şunlardır:

• Düzenli fiziksel aktivite: Haftada en az 5 gün, günde 30 dakika tempolu yürüyüş; bisiklet ve yüzme gibi aktiviteler de kalp sağlığı için faydalıdır.
• Günlük rutin içine küçük hareketler eklemek: Asansör yerine merdiven kullanmak gibi basit tercihler bile kardiyovasküler riski önemli oranda azaltır.
• Beslenme düzeni: Akdeniz tipi beslenme, tam tahıllı ürünler, kuru baklagiller, mevsiminde sebze ve meyve ile doymamış yağ kaynakları (zeytinyağı, çiğ kuruyemişler) öncelikli tercih olmalıdır. İşlenmiş ve hazır gıdalardan, trans yağ içeren margarinlerden uzak durulmalıdır.
• Balık tüketimi: Haftada iki kez, tercih edilirse küçük yağlı balıklar şeklinde balık yemek önerilir.
• Sigara ve alkol kullanımının sınırlandırılması veya bırakılması; yeterli ve kaliteli uyku (günlük 7–9 saat) kalp sağlığı için önemlidir.

Erken tanı ve takip

Kalp hastalıklarının erken tespiti için düzenli kontrol şarttır. 20 yaşından itibaren kolesterol ve tansiyon takibi yapılması; 40 yaş ve üzerindeki bireylerin kardiyoloji uzmanına başvurması önerilir. Hastaların bireysel 10 yıllık risklerini gösteren “kalp skoru” hesaplamalarıyla, gerekli yaşam tarzı değişiklikleri veya ilaç tedavileri planlanabilir.

Sonuç

Kalp damar hastalıkları günümüzün önemli sağlık sorunlarından biridir, ancak büyük ölçüde önlenebilir. Aktif yaşam, dengeli beslenme, düzenli sağlık kontrolleri ve zararlı alışkanlıklardan uzak durmak; hem bireylerin hem de toplumun kalp sağlığını iyileştirecek en etkili yaklaşımlardır.