Kullanılmayan Havalimanlarının Yıllık Faturasına 14,5 Milyar TL

Son yıllarda açılan bazı havalimanları yolcu trafiği olmadan bekletiliyor; buna rağmen personel, işletme ve bakım giderleri sürekli artıyor. Seçim dönemlerinde öne çıkan büyük projeler arasında yer alan bu tesislerin bir kısmı fiilen “hayalet” statüsünde çalışıyor: uçuş gerçekleştirilmiyor ama personel görev yapıyor ve bütçeden milyonlarca lira ayrılmaya devam ediyor.

Toplam yıllık maliyet: 14,5 milyar TL

İşletmede olmayan veya çok az uçuş alan bazı havalimanları için 2024 yılında ciddi harcamalar gerçekleşti. Bazı tesislerde hiçbir tarifeli sefer yapılmazken, toplam çalışan sayısı ve işletme giderleri dikkati çekiyor.

Hayalet statüsündeki başlıca havalimanları

• Balıkesir Merkez Havalimanı
• Çanakkale Gökçeada Havalimanı
• Kocaeli Cengiz Topel Havalimanı
• Uşak Havalimanı

Bu dört tesiste toplam 324 personel görev yapıyor ve geçtiğimiz yıl için ayrılan tutar 547 milyon TL seviyesindeydi. Daha geniş perspektifte ise Türkiye genelinde faal olan 58 havalimanında personel giderleri 2023’te yaklaşık 8,4 milyar TL iken 2024’te 14,512 milyar TL’ye yükseldi.

Çanakkale Gökçeada Havalimanı

İnşaatı 1998’de başlayan havalimanında ilk uçuş 2011’de gerçekleştirildi; dönemin açıklamalarına göre haftada birkaç sefer planlandı. Ancak açıldıktan kısa süre sonra tarifeler kesildi ve o tarihten bu yana düzenli yolcu taşımacılığı gerçekleşmedi. Havalimanında 44 personel görev yapıyor ve 2024’te işletme ile personel giderleri toplamı yaklaşık 84 milyon TL olarak kaydedildi.

Kocaeli Cengiz Topel Havalimanı

1994’te yapımına başlanan ve 1999’da tamamlanan tesis, büyük Marmara Depremi nedeniyle uzun süre açılamadı. İlk düzenli seferler 2011’de başladı ancak 2021 Kasım ayından bu yana haber alınan düzenli uçuş yok. Havalimanında 103 personel bulunuyor; 2024 yılı için personel ve işletme giderleri yaklaşık 153 milyon TL’yi buldu.

Uşak Havalimanı

1998’de hizmete giren Uşak Havalimanı kısa bir süre çalıştıktan sonra 2011’den itibaren sivil uçuşlara kapandı. 2014’te yeniden İstanbul seferleri başlasa da yakın bölgedeki alternatif havalimanlarının açılmasıyla operasyonlar büyük ölçüde durdu. Havalimanında 107 kişi görev yapıyor ve 2024’te işletme giderleri yaklaşık 170 milyon TL olarak hesaplandı.

Balıkesir Merkez Havalimanı

Balıkesir’deki sivil-askeri nitelikli havalimanı 1998’de açıldı; üç yıl hizmet verdikten sonra 2001’de sivil uçuşlara kapandı. Bugün de sınırlı kullanımla işletilen tesiste 70 personel görev yapıyor ve 2024 için personel ile işletme giderleri 140 milyon TL civarında gerçekleşti.

Yap-işlet-devret modelleri ve garanti ödemeleri

Bazı havalimanları yap-işlet-devret modeliyle inşa edildi; bu projelerde yolcu garantileri ve işletmeci firmalara yapılan ödemeler bütçeye ek yük getiriyor. Örneğin garantiler nedeniyle işletmeci şirketlere yapılan ödemeler, yatırım maliyetlerinin çok üzerinde olabiliyor.

Sonuç

Kullanılmayan veya düşük kapasiteli havalimanlarının bakımı ve personel giderleri, kamu kaynakları üzerinde kalıcı bir yük oluşturuyor. Bu tesislerin verimli kullanımı, işletme modellerinin yeniden değerlendirilmesi ve yatırım önceliklerinin gözden geçirilmesi, maliyetlerin azaltılmasına yardımcı olabilir.