Dünyanın en yaşlı ikinci ağacı Türkiye’de bulunuyor

Türkiye'nin en yaşlı ağacı olan Zonguldak'taki porsuk ağacının tohumu yeşerdiğinde aralarında; paranın ve kağıdın icat edilmesi, Büyük Hun, Roma ve Osmanlı imparatorluklarının kurulması, Hz. Muhammed ile Hz. İsa'nın dünyaya gelmesi gibi birçok tarihi olayın gerçekleşmesine daha binlerce yıl vardı. Bu haftaki yazımızda; Türkiye'nin anıt ağaçlarının yaşlarını ve hangi illerde bulunduklarının yanı sıra ormanlık alanımızın ne kadar olduğunu okuyacaksınız

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Evrenin yaşı 14 milyar yıl, dünyamızın yaşı ise 4.3 milyar yıl… Zaman zaman, kainatın bu muazzam yaşını, insan ömrüyle karşılaştırarak, ne denli iz bıraktığımızı düşündüğümde, ortaya çıkan farkın, zihnin kavrama kapasitesinin çok ötesinde olduğunu biliyor, fakat yılda birkaç kez de olsa bu kıyaslamadan vazgeçemiyorum.

Geçtiğimiz hafta Burdur’un Ağlasun ilçesinde karşılaştığım ağaç, bu kıyaslamayı ağaç ile insan ömrü arasında yapmama neden oldu ve aklımda, “Türkiye’nin en yaşlı ağacı ne kadardır?” sorusu belirdi.

Varoluşunun ilk anının hangi koşullarda gerçekleştiği bilinmeyen, fakat Türklere Anadolu’nun kapılarını açan Malazgirt Savaşı’na daha 247 yıl mesafede olan 1201 yaşındaki Doğu çınarı karşısında, “Hey ağaç! Neler gördün, neler yaşadın?” diyerek içten bir soru yönelttim. Türkiye’nin en yaşlı ağacının kim olduğunu ve kaç yaşında olduğunu öğrenince, hemen onu insan ömrü ile karşılaştırmaya başladım. Fakat bu karşılaştırma mümküm olmayınca evren ile dünyanın yaşını insan ömrü ile kıyaslamaktan vazgeçtim.

♦ “Bir kimse bir ağaç dikerse, Allah, o ağacın meyvesi kadar o kimseye sevap yazar.” (Hz. Muhammed)

♦ “Ormansız bir yurt, vatan değildir.” (Atatürk)

Türkiye’deki en yaşlı ve diğer tarihi ağaçlara geçmeden önce, orman alanlarının istatistiklerine bakalım.

2024 itibarıyla orman alanımızın toplamı 23,363,084 hektar olarak ölçüldü. Bu, 78,356,200 hektar büyüklüğündeki ülkemizin %29’unun ormanlık alan olduğunu gösteriyor.

• Koru Ormanı… 22,290,533 hektar

• Baltalık Orman… 1,072,551 hektar

2020-2024 yılları arasında orman varlığımızdaki artış, yangınlarda kaybettiğimiz ormanlık alanlardan daha fazla. 2020-2024 arasında orman varlığı yaklaşık 500 bin hektar artarken, 216 bin hektar ormanlık alanı yangınlarda kaybettik.

2024’te, önceki dört yıla oranla en fazla orman yangınının gerçekleştiği yıl oldu. 2024’te toplam 3,797 orman yangını meydana geldi.

♦ 2020
Orman Varlığı… 22 milyon 900 bin hektar
Yanan Ormanlık Alan… 20,971 hektar (%0.09)

♦ 2021
Orman Varlığı… 23 milyon 100 bin hektar
Yanan Ormanlık Alan… 139,503 hektar (%0.60)

♦ 2022
Orman Varlığı… 23 milyon 200 bin hektar
Yanan Ormanlık Alan… 12,799 hektar (%0.05)

♦ 2023
Orman Varlığı… 23 milyon 360 bin hektar
Yanan Ormanlık Alan… 15,520 hektar (%0.06)

♦ 2024
Orman Varlığı… 23 milyon 400 bin hektar
Yanan Ormanlık Alan… 27,485 hektar (%0.11)

* Parantez içindeki yüzdeler, yanan alanların, toplam orman varlığına oranını göstermektedir.

2025’te orman varlığımızın 23 milyon 400 bin hektarı geçmesi bekleniyor, ancak yanan ormanlık alanın büyüklüğü henüz açıklanmamıştır.

♦ Kasıt… 117 (218 Hektar)
♦ İhmal / Dikkatsizlik / Kaza… 1,839 (19,959 Hektar)
♦ Doğal… 730 (736 Hektar)
♦ Sebebi Bilinmeyen… 1,111 (6,572 Hektar)

Küresel ısınmanın etkisiyle meydana gelen orman yangınları, her geçen gün daha fazla ormanlık alanın kaybına neden oluyor. 2024 yılına ait raporlara göre, son yıllarda orman yangınları küresel bir felakete dönüşmüş durumda.

2001-2024 yılları arasında tüm dünya genelinde orman yangınları sonrasında toplam 152 milyon hektar ağaç örtüsü yok olurken, en yüksek kayıp 2024 yılında 13.5 milyon hektar ile gerçekleşti.

Avrupa Birliği ülkelerinde ise 2024 yılında çıkan orman yangınları, 1 Ocak 2025 – 29 Temmuz 2025 arasındaki süreçte 292,855 hektar büyüklüğünde alanı yaktı. Bu süreç, geçen yılın aynı dönemine kıyasla iki kat artış gösterdi.

♦ Romanya… 123,026
♦ İspanya… 35,923
♦ İtalya… 34,018
♦ Fransa… 23,471
♦ Yunanistan… 18,360
♦ Portekiz… 10,009
♦ Almanya… 4,969

Avrupa Birliği dışındaki Avrupa ülkelerinde de oldukça fazla orman alanı yangınlarda yok oldu.

♦ Birleşik Krallık… 45,748
♦ Bosna Hersek… 23,454
♦ Sırbistan… 16,706
♦ Karadağ… 14,088
♦ Norveç… 2,412

Yazımızın başında belirttiğimiz konuya dönecek olursak; dünyanın en yaşlı ikinci, Türkiye’nin en yaşlı ağacı Zonguldak’ın Alaplı ilçesinde yer almaktadır. 4,115 yaşındaki porsuk ağacı, depremler, kuraklık ve don olayları gibi birçok doğal afete karşı koymuştur.

Tohumun yeşermesi Bronz Çağ’a işaret eden Porsuk ağacının yaşının tespit edilmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi’nden Dr. Ercan Oktan ve Anturia Danışmanlık’tan Dr. Murat Yıldız tarafından yıllık halkaların laboratuvar ortamında incelenmesiyle gerçekleştirilmiştir. Yapılan incelemelerde ağacın oldukça sağlıklı olduğu ve en az 4 bin yıl daha yaşamaya devam edebileceği kaydedilmiştir.

* Bronz Çağ: M.Ö 3300 – M.Ö. 1200

♦ Paranın icadına… 1390
♦ Kağıdın icadına… 1890
♦ Roma İmparatorluğu’nun kurulmasına… 2063
♦ Hz. İsa’nın doğumuna… 2090
♦ Hz. Muhammed’in doğumuna… 2660
♦ Büyük Hun İmparatorluğu’nun kurulmasına… 2442
♦ Türklerin Anadolu’ya yerleşmesine… 3161
♦ Osmanlı İmparatorluğu’nun kurulmasına… 3389
♦ Barutun icadına…. 3415
♦ Matbaanın icadına… 3540
♦ İstanbul’un fethine…. 3543
♦ Amerika kıtasının keşfine… 3582

Türkiye’de, tespit edilebilinen en az 28 anıt ağaç, yaşı binin üzerinde olan ağaçlar arasında yer almaktadır. Birçok bölge, yaşı binin üzerinde olduğu düşünülen ağaçlar barındırmakta; fakat iç yapıların bozulması dolayısıyla ölçüm yapmak ve kesin yaşlarını belirlemek güçleşmektedir.

Antalya’daki 2,327 yaşındaki sedir ambar ağacı da bu tarihi ağaçlar arasındadır.

Ağaçların yaşları, halkaların sayılması veya çapraz referanslama ya da radyokarbon tarihlemesi gibi yöntemlerle hesaplanmaktadır. Kaydedilen en yaşlı ağaç, 4,856 yaşındaki Metuşelah ağacıdır ve ABD sınırları içerisinde yer almaktadır. Doğu Kaliforniya’daki Inyo County’de bulunan bu ağaç, 2833 yıl öncesine kadar geri gitmektedir.

Tohumu, dünyanın en büyük piramidi olan Keops Piramidi’nin yapımından 271 yıl önce filizlenen Metuşelah ağacı, ismini 969 yıl yaşadığı belirtildiği Metuşelah’tan almıştır. Metuşelah’ın torunu olan Hz. Nuh’un da 950 yıl yaşadığına inanılmaktadır.

Ayrıca, dikilerek bugüne kadar varlığını sürdüren en yaşlı ağaç, Sri Lanka’da ve 2,311 yaşındaki Jaya Sri Maha Bodhi ağacıdır. Bu ağaç, İmparator Asoka’nın kızı Sanghamitra tarafından dikilmiştir.

Her yıl yüzbinlerce insan tarafından ziyaret edilen Jaya Sri Maha Bodhi ağacı, tarihi önemiyle dikkat çekmektedir.