Küresel Ekonomi İçin Kritik Uyarı: Olası Çöküş 35 Trilyon Dolara Varan Kayıp Getirebilir

Uzman analizleri, teknoloji hisselerindeki aşırı değerleme ve yapay zekâ kaynaklı iyimserliğin ardından yaşanacak sert bir düzeltmenin küresel ekonomi üzerinde yıkıcı etkileri olabileceğine işaret ediyor. Böyle bir senaryoda Amerikan hanehalklarının yaklaşık 20 trilyon dolar, yabancı yatırımcıların ise 15 trilyon dolar kaybedebileceği; toplamda 35 trilyon dolarlık bir zararın dünya GSYİH’sinin beşte birine denk gelebileceği öngörülüyor.

ABD Piyasalarında Aşırı Isınma

2023’ten beri teknoloji şirketlerinin hisse değerlerindeki hızlı yükseliş ve yapay zekâ beklentileri, borsalarda tarihsel ortalamaların üzerinde bir fiyatlama yarattı. Bu durum, 2000 yılındaki dotcom balonunu anımsatan riskleri gündeme getiriyor. Analistler, bunun tüketim ve büyüme üzerinde sert etkiler doğurabileceğini, tüketim harcamalarının yüzde birkaç puan düşmesi ve GSYİH büyümesinin belirgin şekilde yavaşlamasının muhtemel olduğunu belirtiyor.

Doların Güvenilirliğinde Aşınma

Gelişmiş ekonomilere yönelen yoğun sermaye akışı, kısa vadede doların güçlü kalmasını sağlasa da uzun vadede riskleri büyütüyor. Artan kurumsal ve politik belirsizlikler, doların kriz anında her zamanki “güvenli liman” rolünü tam anlamıyla yerine getiremeyebileceğine dair kaygıları artırıyor. Böyle bir ortam, küresel finansal şokların yayılmasını hızlandırabilir.

Kırılgan Kamu Maliyesi ve Sınırlı Politika Alanı

Yüksek kamu borçları, artan ticaret gerilimleri ve tarifeler, olası bir kriz durumunda mali genişleme ve teşvik kapasitesini sınırlıyor. Bu nedenle daha önceki çöküşlerin ardından uygulanan geniş kapsamlı destek paketlerinin benzer düzeyde etkili olması zorlaşabilir. Mevcut koşullar, servet kayıplarının daha yaygın ve kalıcı olma ihtimalini yükseltiyor.

Büyüme Dengesini Sağlamak İçin Ne Yapılmalı?

Küresel istikrar için tek çözümün, bazı bölgelerin aşırı büyümesine değil; daha dengeli ve yaygın bir büyüme modeline geçilmesi olduğu vurgulanıyor. Diğer bölgelerin büyüme performansını güçlendirmek, ticaret dengesizliklerinden ziyade “büyüme dengesizliğini” gidermeye odaklanmak gerekiyor. Avrupa pazarının derinleştirilmesi ve yeni inovasyon alanlarının teşvik edilmesi, riskleri azaltmaya yardımcı olabilir.

Sonuç

Dünya ekonomisi dar temeller üzerine oturuyor; alternatif büyüme merkezleri oluşturulamaması halinde bir sonraki ciddi düzeltme küresel refahı uzun yıllar sarsabilir. Bu nedenle politika yapıcıların ve yatırımcıların, aşırı risk birikimini azaltacak ve büyümeyi yaygınlaştıracak önlemleri önceliklendirmesi önem taşıyor.