UNWTO “En İyi Turizm Köyleri 2025” Listesine Türkiye’den 4 Köy Seçildi

Köy yaşamı; doğayla iç içe olmak, yerel kültürü korumak ve sürdürülebilir turizm açısından giderek önem kazanıyor. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün (UNWTO) “En İyi Turizm Köyleri” girişiminde bu yıl 29 ülkeden 52 köy ödüle layık görüldü. Değerlendirme kriterleri arasında kültürel mirasın korunması, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve turizmin yerel kalkınmaya katkısı yer aldı.

Türkiye Rekor Kırdı: 4 Köy Ağına Katıldı

2025 listesinde Türkiye’den dört köy yer alarak bir rekor kırdı. Yeni katılımlarla birlikte “En İyi Turizm Köyleri Ağı”na dahil olan köy sayısı dünya çapında 319’a ulaştı. Ağın amacı kırsal destinasyonlar arasında deneyim paylaşımı, iyi uygulamaların yaygınlaştırılması ve sürdürülebilir kalkınma alanlarında iş birliğini teşvik etmek.

Listede Yer Alan Türk Köyleri

• Akyaka (Muğla): Doğal güzellikleri ve çevre dostu mimarisiyle öne çıkıyor. 2015’te 2.691 olan nüfusu, 10 yıllık dönemde yaklaşık %15 artışla 3.104’e ulaştı.
• Barbaros (İzmir): Yerel üretim, geleneksel el sanatları ve gastronomiyle dikkat çekiyor. 2015 nüfusu 294 iken, 10 yılda %52 artışla 448’e yükseldi.
• Anıtlı (Mardin): Tarihî dokusu ve çok kültürlü yapısı ile turizm potansiyeli taşıyor. 2015’te 157 olan nüfusu, 2025’te 165’e ulaştı (yaklaşık %5 artış).
• Kaleüçağız (Antalya): Likya uygarlığı izlerini taşıyan kıyı köylerinden biri. 2015’te 471 olan nüfusu, 10 yılda %7 artışla 502’ye çıktı.

Köy Nüfusunda Genel Eğilimler

Birçok kırsal yerleşimde nüfus azalması yaşanırken; turizm ve yerel kalkınma odaklı projeler bazı köylerde artış sağladı. Genel olarak son 12 yılda köy nüfusunda belirgin bir düşüş gözleniyor, ancak turizm odaklı köylerde yerel nüfus artışları kaydedildi.

2013–2024 Dönemi: Köy Nüfusu Verileri (Özet)

2013–2024 arası yıllık verilere göre köy nüfusunda genel bir azalma oldu. Aşağıda Türkiye toplam nüfusu ile köy nüfusu oranlarının yıllara göre ana hatları yer almaktadır:

• 2013: Toplam nüfus ~76,7 milyon — Köy nüfusu ~6,63 milyon (%8,6)
• 2015: Toplam nüfus ~78,7 milyon — Köy nüfusu ~6,22 milyon (%7,9)
• 2018: Toplam nüfus ~82,0 milyon — Köy nüfusu ~6,31 milyon (%7,7)
• 2020: Toplam nüfus ~83,6 milyon — Köy nüfusu ~5,85 milyon (%7,0)
• 2023: Toplam nüfus ~85,37 milyon — Köy nüfusu ~5,98 milyon (%7,0)
• 2024: Toplam nüfus ~85,66 milyon — Köy nüfusu ~5,65 milyon (%6,6)

Not: Veriler yıllar içindeki iniş çıkışları ve özel durumları yansıtır; örneğin bazı köylerde deprem ve yerleşim düzenlemeleri gibi etkenlerle ani nüfus değişimleri görülebilir.

Türkiye’deki Köy Sayısı ve Öne Çıkan Yerleşimler

2012’de yapılan yasal düzenleme ile bazı illerdeki köy statüleri kırsal mahalleye dönüştürüldü; bu değişiklikle birlikte resmi köy sayısı yaklaşık 34.396’dan 18.238’e geriledi. Köy sayısı en fazla olan iller arasında Sivas, Kastamonu ve Çorum bulunuyor.

• Sivas: ~1.234 köy
• Kastamonu: ~1.054 köy
• Çorum: ~756 köy

Bursa’da UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan bir köy bulunuyor; bu yerleşim son yıllarda turizm sayesinde ekonomik olarak büyüdü ve nüfusu turizm ile birlikte artış gösterdi.

Kırsal Yerleşimlerde Öne Çıkan Nüfus Değişimleri

Bazı köylerde demografik yapıda dramatik değişimler oldu. Örneğin belirli yerlerde 2022’de düşük olan nüfus, sonraki yıllarda farklı nedenlerle (geçici yerleşimler, yeniden iskan vb.) hızla artış gösterdi. Ayrıca geçmişte güvenlik gerekçesiyle boşaltılan bazı köyler yeniden yerleşime açıldı ancak nüfusları önceki düzeylerine ulaşamayabiliyor.

Tarımın Ekonomideki Yeri

1960’larda tarımın GSYH içindeki payı çok yüksekti; yıllar içinde sanayi ve hizmet sektörlerinin büyümesiyle tarımın payı azaldı. 2000’li yılların başından itibaren tarımın GSYH’deki payı tek haneye düştü ve son yıllarda yaklaşık olarak sabit bir düzeyde seyrediyor.

Tarımın GSYH İçindeki Payı (Son Yıllar)

• 2020: %6,7
• 2021: %5,5
• 2022: %6,5
• 2023: %6,2
• 2024: %6,0

Karşılaştırma açısından, AB ülkelerinde tarımın GSYH içindeki ortalaması genellikle %1,5–%2 bandında seyrediyor. Türkiye topraklarının yaklaşık %30’u tarım arazisi olarak sınıflandırılıyor; bu oran bazı AB ülkelerinden daha düşük veya yüksek olabiliyor ancak tarımın ekonomideki payı Türkiye’de daha belirgin.

2024 Tarım Verileri (Öne Çıkan Rakamlar)

• Üreticilere yönelik toplam doğrudan destekler: ~91 milyar TL
• Tarımsal hasıla: ~74 milyar USD
• Tarım sektörünün yıllık büyüme oranı: ~%3,9
• Tarım ve gıda ürünleri ihracatı: ~32,6 milyar USD

Temel Üretim Miktarları (2024)

• Süt üretimi: ~22.487.757 ton (kişi başına ~262 litre)
• Kırmızı et üretimi: ~2.105.895 ton (kişi başına ~24,5 kg)
• Tavuk eti üretimi: ~2.512.131 ton (kişi başına ~32,7 kg)
• Yumurta üretimi: ~21.155.089.000 adet (kişi başına ~246 adet)

“En İyi Turizm Köyleri” Girişiminin Önemi

Bu tür listeler, kırsal bölgelerin sürdürülebilir turizm uygulamalarını görünür kılarak yerel ekonomilere katkı sağlamayı amaçlıyor. Turizm odaklı kalkınma, doğru yönetildiğinde hem kültürel mirasın korunmasına hem de kırsal toplulukların gelir düzeyinin artmasına yardımcı olabiliyor.

Sonuç

Kırsal alanlar, hem koruma hem de sürdürülebilir kalkınma açısından yeni fırsatlar sunuyor. Türkiye’den dört köyün uluslararası ağlara katılması, yerel değerlerin korunması, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve kırsal ekonominin canlanması açısından olumlu bir adım olarak değerlendirilebilir.