Kamu ihalelerindeki belirsizlik: Bitmeyen projeler ve artan maliyetler

Kamu yatırım planlarındaki öngörü eksikliği inşaatların tamamlanamamasına yol açıyor. Başlangıçta belirlenen bedellerin yetersiz kalması veya yüklenicinin finansal sorunlar yaşaması durumunda ikmal ihalelerine başvuruluyor ve bütçeden ek harcamalar yapılmak zorunda kalınıyor. Bu süreç, özellikle sağlık altyapısı gibi kamu hizmetleri için planlanan projelerin maliyetini ciddi şekilde arttırıyor.

Bolu’daki fizik tedavi hastanesi örneği

Son dönemde bunun çarpıcı bir örneği Bolu’da 2022’de temeli atılan 250 yataklı fizik tedavi ve rehabilitasyon hastanesi oldu. Projenin başlangıcında yaklaşık maliyet 871 milyon TL olarak hesaplanmıştı. Ancak inşaatta yaşanan aksaklıklar ve yüklenici firmanın mali sıkıntıya düşmesi sonucu yatırım tamamlanamadı ve ikmal ihalesi açılmak zorunda kaldı.

İlk sözleşme ve proje gecikmesi

2022 sonlarında başlayan inşaat için yapılan ilk sözleşmede işin 2024 sonu itibarıyla bitirilmesi öngörülüyordu. Proje ilerlerken yetkililerin açıklamalarına göre yapının yaklaşık üçte biri tamamlanmıştı; fakat yüklenici şirketin finansal kriz yaşaması işi durdurdu ve inşaata devam edilemedi.

Yeni ihale ve maliyet sıçraması

İnşaatın devamı için yapılan ikmal ihalesi sonucunda yeni bir yükleniciyle 26 Eylül 2025’te sözleşme imzalandı. Bu sözleşme kapsamında ek maliyet 1 milyar 881 milyon TL olarak belirlendi ve projenin 5 Temmuz 2027’ye kadar tamamlanması hedeflendi. Böylece hastanenin toplam maliyeti üç yılda 2 milyar 752 milyon TL’ye yükseldi.

İhale alan firmanın geçmiş ihaleleri ve deprem hasarı

İkmal ihalesini kazanan firma, daha önce çeşitli kamu yapılarının yapımını üstlenmişti. 1999 sonrası yapılan bir adliye binasının da yüklenicisi olan şirketin, Kasım 2022’de Düzce’de meydana gelen 5.9 büyüklüğündeki sarsıntıda hasar gören kamu binaları arasında bu adliye binasının öne çıktığı bildirildi. Buna rağmen firma daha sonra başka önemli kamu ihalelerini de almaya devam etti; aralarına bölge adliye mahkemesi binaları, cezaevi yapıları, öğrenci yurtları ve bazı devlet hastaneleri gibi projeler de dahil oldu.

Sonuç: Ertelenen maliyetler ve kamu bütçesine yük

Bu tip örnekler, kamu projelerinde planlama, finansman ve yüklenici denetimi süreçlerinin güçlendirilmesi gerektiğini gösteriyor. Başlangıçta düşük kalan maliyet tahminleri ve yüklenici sorunları, projelerin tamamlanamamasına ve ikmal ihaleleriyle kamu kaynaklarının beklenenden fazla kullanılmasına neden oluyor. Uzun vadede şeffaf ihale süreçleri, yeterli finansal değerlendirme ve performans garantileriyle bu tür maliyet yükselişlerinin önüne geçilmesi mümkün olabilir.