Ayı Saldırıları Artıyor: Nedenleri, Riskli Bölgeler ve Hayatta Kalma Yöntemleri

Son dönemde artan ayı-insan karşılaşmaları endişe yaratıyor. Kestane toplarken, yürüyüşte veya çöplük yakınlarında yaşanan saldırılar, doğal yaşam alanlarının daralması ve insan faaliyetleriyle ilişkili görünüyor. Uzman görüşleri ve sahadan örneklerle alınması gereken önlemleri aşağıda bulabilirsiniz.

Güncel Olaylardan Örnekler

Sakarya’nın Hendek ilçesinde kestane toplarken bir ayının saldırısına uğrayan bir kişi, ikinci saldırı anında tişörtünü çıkarıp yakarak hayatta kalmayı başardı. Aynı ilçede daha önce dere yatağından geçerken saldırıya uğrayan başka bir kişi de yaşadığı anları anlattı; yere düştüğünde ayının da üzerine düştüğünü ve tırmanarak kurtulduğunu söyledi.

Farklı illerde doğa yürüyüşüne çıkan gruplar veya köy yollarında ilerleyen vatandaşlar da ayılarla karşılaştı. Bu vakalar, ayı saldırılarının sadece tek bir bölgeyle sınırlı olmadığını gösteriyor.

Neden Daha Fazla Karşılaşma Oluyor?

Alan kullanımındaki değişiklikler ve habitat kaybı, vahşi yaşamla insanların daha sık karşılaşmasına yol açıyor. Tarım alanı açma, orman tahribatı, yerleşimlerin genişlemesi ve kontrolsüz çöplükler, ayıların besin arayışında yerleşimlere yaklaşmasına neden oluyor. Bu yüzden ayılar “bizim mekânımıza gelmiyor, biz onlarınkine giriyoruz” durumu ortaya çıkıyor.

Besin ve Alan Sorunları

Doğal besin kaynaklarının azalmasıyla ayılar daha büyük alanlar dolaşmak zorunda kalıyor. Özellikle çöplüklerin açık bırakılması ayıları şehirlere ve köylere çekiyor; bazı örneklerde bir çöplükte gece boyunca onlarca ayının gözlemlendiği bildirildi. Besin bolluğu olduğunda ayılar aralarında daha fazla tolere gösterse de bu durum insanlarla çatışma riskini artırıyor.

Türkiye’de Ayıların Görüldüğü Bölgeler

Ayı popülasyonunun yoğunlaştığı bölgeler genellikle ormanlık ve dağlık kuzey kesimler ile Doğu Anadolu’nun bazı alanlarıdır. Karadeniz kıyıları ve iç kısımlarda, ayrıca Marmara’nın şehir merkezlerinden uzak ormanlık bölgelerinde karşılaşma olasılığı daha yüksektir.

Ayı ile Karşılaşıldığında Ne Yapılmalı?

Bir ayı ile karşılaştığınızda panik yapmak durumu kötüleştirir. Aşağıdaki adımlar hayatta kalma şansını artırabilir:

• Sakin kalın: Derin nefes alın, ani hareketlerden kaçının.
• Kaçmayın: Koşmak ayının av içgüdüsünü tetikleyebilir. Yavaş ve kontrollü geri çekilin.
• Büyük görünmeye çalışın: Mont, çanta veya kollarınızı kullanarak vücut silüetinizi büyütün. Göz temasını koruyarak yavaşça geri çekilin.
• Gürültü yapın veya nesne atın: Ayı ısrarla yaklaşırsa bağırmak veya bir taş/dal fırlatmak uzaklaştırabilir.
• Duman veya ateş: Güvenli ve mümkünse, duman veya kısa süreli ateş/yanma oluşturmak bazen ayıyı uzaklaştırır (çok dikkat edin).
• Ayi spreyi kullanın: Özel olarak tasarlanmış ayı spreyleri (biber gazına benzer) kısa süreli görme ve solunum etkisi yaparak kaçmak için zaman kazandırır.
• Yiyecek kokularını saklayın: Kamp yapıyorsanız yiyecekleri kapalı, sızdırmaz kaplarda veya araçta saklayın; açıkta bırakmayın.
• Kaçış yoksa ölü taklidi: Saldırı kesin ve kaçış mümkün değilse yüzüstü yatıp ellerinizi enseye koyarak başınızı ve boynunuzu koruyun, bacakları V konumunda tutun. Bu, bazen ayının ilgisini azaltır.
• Yavru ayılardan uzak durun: Yavruya yaklaşmak, annesinin savunmasını tetikler ve en tehlikeli durum budur.

Önleyici Tedbirler ve Uzun Vadeli Çözümler

İnsan-ayı çatışmalarını kalıcı olarak azaltmak için uygulanabilecek adımlar şunlar:

• Atık yönetimini iyileştirmek: Belediyelerin çöplükleri kontrol altına alması, çöplerin sıkı kaplarda veya uzak alanlarda depolanması gerekiyor.
• Ekosistem restorasyonu: Aşırı orman kesiminin durdurulması, doğal ortamların onarılması ve yaban hayatını destekleyecek dikimler yapılması önemlidir.
• Yerel halkın bilgilendirilmesi: Kampçılar, mantar/meyve toplayanlar ve kırsal halk için eğitimler düzenlenmeli; yiyecek saklama ve davranış kuralları öğretilmelidir.
• Yaban hayatı planlaması: Planlı alan kullanımı ve koruma projeleri, ayıların yaşam alanlarını koruyarak insanla çatışmaların azaltılmasına yardımcı olur.
• Yasal ve denetim önlemleri: Yasalarla doğal yaşam alanlarının korunması, kaçak avlanma ve yasa dışı öldürme faaliyetlerinin engellenmesi gereklidir.

Sonuç

Ayılarla daha sık karşılaşmamızın temel nedeni insan faaliyetlerinin doğayı dönüştürmesi ve doğal besin kaynaklarının azalmasıdır. Bireysel düzeyde alacağımız önlemler ve kamusal seviyede uygulanacak atık yönetimi, orman yönetimi ve eğitim çalışmalarıyla çatışmalar önemli ölçüde azaltılabilir. Doğada güvenli olmak için sakin kalmak, doğru davranışları bilmek ve hazırlıklı olmak hayati öneme sahiptir.