ABD, Rusya'ya ambargoya hazırlanıyor: Türkiye nasıl etkilenir?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Trump, Kremlin’in 50 gün içinde ateşkes anlaşmasına imza atmaması durumunda Rusya’ya %100 oranında ikincil gümrük vergisi uygulanacağını duyurdu.

28 Temmuz’da İskoçya’da konuşan Trump, ateşkes konusunda herhangi bir ilerleme kaydedilmediği için daha fazla beklemeleri için “hiçbir neden olmadığını” ifade etti.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ise, Rusya’ya verilen süreyi gözden geçirdiği için Trump’a teşekkür etti.

İkincil gümrük vergisi, bir ülkeye ticaret yapan diğer ülkelere uygulanacak vergiyi ifade eder.

Örneğin, Rusya’dan gaz veya petrol alan bir ülkenin bu ticareti sürdürmesi durumunda, ABD’ye sattığı ürünler %100 gümrük vergisine tabi olacak.

Trump, bu hamleyle diğer ülkelerin Rusya’dan hammadde almasını engellemeyi hedefliyor.

Ayrıca Rusya’nın en önemli gelir kaynakları olan gaz ve petrol gelirlerini azaltmak istiyor; ancak bu oldukça zor bir süreç.

Avrupa Birliği (AB) ve ABD, Rusya’dan ithalatı kademeli olarak azaltmaya çalışsalar da, birçok Asya, Afrika ve Güney Amerika ülkesi Rusya’dan hammadde alımına devam ediyor.

Trump’ın bu tehdidini uygulaması halinde söz konusu ülkeler zor bir ikilemle karşılaşacak: Rusya’dan gaz ve petrol alımını sürdürmek ya da ABD’ye ürün satışını neredeyse imkansız hale getirecek bir gümrük vergisi ödemek.

Türkiye de bu ülkeler arasında yer alıyor.

TÜRKİYE, RUSYA’NIN EN BÜYÜK ÜÇÜNCÜ TİCARET ORTAĞI

Uluslararası ticaret ve ekonomik verileri analiz eden OEC’nin 2023 verilerine göre Türkiye, dünyanın en büyük iki ekonomisi olan Çin ve Hindistan’ın ardından Rusya’nın üçüncü en büyük ticaret ortağı konumunda.

Türkiye, Rusya’nın en fazla ihracat yaptığı üçüncü ve en fazla ithalat yaptığı ikinci ülke konumundadır.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’nin 2024 yılında Rusya’dan elde ettiği enerji kaynaklarının değeri 32 milyar doları aşmıştır.

Öte yandan, Türkiye geçen yıl ABD’ye 14,4 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi.

Türkiye’nin 2024 yılı için ABD’ye yaptığı satışlarda en büyük sektörler arasında makina, kıymetli taşlar, motorlu taşıtlar, halı ve silah bulunmaktadır.

Bu sektörlerde %100’lük bir gümrük vergisi, Türk ürünlerinin ABD pazarındaki rekabetini ciddi şekilde zorlaştırabilir.

Bununla birlikte, BBC Türkçe’ye konuşan uzmanlar, Türkiye’ye istisna uygulanabileceği görüşündeler.

TÜRKİYE İLE ABD ARASINDA MÜZAKERELER SÜRÜYOR

Türk-Amerikan İşadamları Derneği (TABA) Başkanı Süleyman Ecevit Sanlı, Trump’ın ikinci başkanlık döneminde birçok ülkeye gümrük vergileri getirdiğini ve Türkiye’ye en düşük oran olan %10 civarında bir vergi uygulandığını belirtiyor. Sanlı, karşılıklı gümrük vergilerinin düşürülmesi için müzakerelerin devam ettiğini ifade etti.

Sanlı, Türkiye’deki petrol rafinerilerinin Rus petrolüne bağımlı olduğunu ve Türkiye’nin günde yaklaşık 400 bin varil petrol ithal etmek zorunda olduğunu vurguluyor:

“Türkiye’nin Rusya ile komşu olması, mecburi bir ilişki doğuruyor. Türkiye, ayrıca Ukrayna’yı destekliyor ve barış için çeşitli girişimlerde bulunuyor.

“Bu bağlamda, Amerikan yönetiminin Türkiye aleyhine sert bir tedbir alacağına ihtimal vermiyorum.

“Türkiye, enerji konusunda Rusya ile İran petrolü ve gazına ihtiyaç duymaktadır, bu durum müttefikleri tarafından genellikle hoşgörüyle karşılanmıştır.”

Sanlı, aksi takdirde %100’lük bir gümrük vergisinin Türk ürünlerinin ABD pazarına erişimini doğrudan engelleyeceğine dikkat çekiyor.

ANKARA-WASHINGTON İLİŞKİLERİ İYİ DURUMDA

Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi’nden Prof. Mahmut Tekçe ise ikincil gümrük vergilerinin Türkiye gibi enerji ithalatçısı ülkeler için ciddi bir risk oluşturduğunu belirtiyor; fakat bu riskin nasıl sonuçlanacağını ABD’nin bu politikayı ne kadar katı ve hızlı uygulayacağı şekillendirecek.

Prof. Tekçe, Türkiye’nin geçmişte İran ve Rusya’ya yönelik ikincil yaptırımlardan muaf tutulduğunu hatırlatarak, “Dolayısıyla Türkiye, diplomatik manevra ve stratejik pozisyonuyla belirli bir esneklik elde edebilir.” dedi. Tekçe, yaptırımların uygulanma şeklinin büyük ölçüde Washington-Ankara ilişkilerinin siyasi atmosferine bağlı olacağına dikkat çekiyor.

Bu ilişkilerin şu anda oldukça iyi olduğunu düşünürsek, muhtemel risklerin de azalacağı öngörülüyor.

“VAZGEÇMEK BÜYÜK TAZMİNATLARA SEBEP OLUR”

TEPAV Enerji ve İklim Çalışmaları Merkezi’nden enerji politikaları uzmanı Dr. Mühdan Sağlam, %100’lük gümrük vergisi senaryosunda Türkiye’ye istisna tanınacağını öngörüyor; ancak işlerin bu noktaya gelmeyeceğini düşünüyor:

“Avrupa ülkeleri enerjiyi kullanmayı bıraksa da, Asya’da Japonya gibi ABD’nin pek çok partneri Rusya’dan gaz alıyor.

“Trump’ın politikaları öngörülemez. Bir telefon görüşmesiyle 50 günü 150’ye çıkarabilir.” dedi.

Enerji politikalarının uzun vadeli kararlarla şekillendiğine dikkati çeken Dr. Sağlam, “Hiçbir ülke, Trump istedi diye 50 günde enerji politikasını değiştiremez.” şeklinde ifade etti.

Enerji hukuku gereği, “Mücbir sebep olmadıkça sözleşme ihlali yapılamaz ve aksi takdirde büyük tazminatlar ödenmesi gerekir.” açıklamasında bulundu. AB’nin de Rus gazından çekilirken bir anda kesmediğini, sözleşmeleri uzatmamaya gittiğini vurguladı.

Türkiye’nin Mavi Akım Boru Hattı aracılığıyla Rusya’dan aldığı gazın sözleşmesinin bu yıl sonunda biteceğini ve iki ülkenin yeni bir sözleşme için müzakerelerini sürdürdüğünü belirten Dr. Sağlam, ABD’nin bunu engelleyip engelleyemeyeceğine dair bir soruya “O zaman Türkiye, ABD’ye ‘Rusya’dan aldığım fiyattan ve aynı miktarda gaz verirsen senden alabilirim.’ diyebilir.” şeklinde yanıt verdi.

Dr. Sağlam, Türkiye’nin bu süreçte dikkatli bir “bekle-gör” stratejisi izleyeceğini dile getiriyor.