TCMB açıkladı: Sanayi geriliyor, hizmetler yükseliyor: Türkiye’nin istihdam yapısı değişiyor

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) blog sayfasında yayımlanan “İstihdamda Sektörel Kaymalar ve Çalışan Geçişleri” başlıklı analizde, 2025 yılında sanayi sektörünün istihdam içindeki payının azalacağı, hizmetler sektörünün ise artış göstereceği belirtiliyor. Bu durumun, orta ve uzun vadede Türkiye’nin istihdam dağılımının yüksek gelirli ülkelere yakınlaşmasıyla birlikte devam etmesi bekleniyor.

TCMB’nin blog sayfasında, Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan analiz, Uzman Zeynep Yılmaz imzasını taşıyor.

Analizde, çalışanların farklı işlerde ve sektörlerde kolayca geçiş yapabilmesinin işgücü piyasasının etkinliği açısından büyük önem taşıdığı ifade ediliyor.

Çalışmalar, iş geçişlerinin esnekliğinin, işgücü arz ve talebinin değişen koşullara göre hızlı bir şekilde birbirine uyum sağlamasını desteklediğini ortaya koyuyor. Analizde, “Bu yazıda, 2025 yılı mayıs ayını temel alarak önceki bir yıllık dönemde Türkiye’deki istihdam piyasasında yaşanan değişiklikler, sektörel istihdam ve çalışan geçişleri özelinde incelenmektedir.” denilmektedir. TÜİK’in verilerine göre, 2024 Mayıs-2025 Mayıs arasında toplam istihdam yüzde 1,2 oranında artarken, sektörel dağılımda bazı değişiklikler gözlemlenmiştir. Sanayi sektörü istihdamı, ilgili dönemde yaklaşık 157 bin kişi (yüzde 3,1) azalırken, inşaat sektörü 83 bin kişi (yüzde 4,6), hizmetler sektörü ise 258 bin kişi (yüzde 2,9) artış göstermiştir.

Analizin devamında, sektörler arası pay değişimlerine dair bilgiler de sunuluyor. Sanayi sektörünün payının azalması, uzun vadeli küresel eğilimlerle uyumlu bir gelişme olarak değerlendirilmektedir. Ülkelerin ekonomik gelişmişlik düzeyi artarken, sanayi sektörünün üretim hacmi korunsa bile istihdamdaki payının sıklıkla düştüğü kaydedilmiştir.

Bu çerçevede, teknolojik ilerleme ile oluşan verimlilik artışları, tüketici tercihindeki kaymalar ve global rekabetin imalat süreçlerini diğer ülkelere kaydırması gibi faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Analizde, yüksek gelirli ülkelerde hizmetler sektörünün istihdamdaki payının Türkiye’nin oldukça üstünde olduğu vurgulanmıştır.

Anlaşılmaktadır ki, Türkiye’de sanayi sektörünün toplam istihdamdaki payı, yüksek gelirli ülkeler ile OECD ortalamasından yaklaşık 5 yüzdelik puan daha fazladır. Ekonomik gelişim sürecinin sürmesi durumunda, bu oranın zamanla artması ve istihdam dağılımının yüksek gelirli ülkelere yaklaşması muhtemeldir.

Analizde, istihdamın sektörel kompozisyonundaki değişiklikler ve sanayi sektöründeki istihdam kaybının işgücü piyasasına etkisini araştırmak amacıyla, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sağlanan verilerle bir analiz yapılmıştır. 2024 yılı Mayıs ayında çalışmakta olan ve Haziran ayında herhangi bir istihdam kaydı olmayan kişilerin, sonraki 12 ay içinde işgücü piyasasındaki durumları incelenmiştir. İşten ayrılan yaklaşık 835 bin kişiden 191 bini (yüzde 23) Temmuz ayında tekrar iş bulurken, 563 bini (yüzde 67) bir yıl içinde yeniden işe girmiştir. Bu dönemde iş bulamayanlar arasında kamu hizmetinde görev alanlar, girişimci olarak çalışanlar ve emekli olanlar da bulunmaktadır, bu nedenle yeniden işe girmeyen yüzde 33’lük kesimin tamamının işsiz kaldığını söylemek doğru değildir.

İŞİNDEN AYRILIP YENİDEN ARAYANLARIN ORANI YÜZDE 68

Analiz, sanayi sektörüne özel olarak, imalat sanayii iş gücünün genel durumunu da incelemektedir. 2024 Mayıs ayında imalat sektöründe çalışan 172 bin kişiden 117 bininin (yüzde 68) 2025 yılının Mayıs’ına kadar yeniden işe girdiği tespit edilmiştir. Bu oran, imalat sektöründen ayrılanların iş bulma nispetinin, genel ortalama ile benzer seviyelerde olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, imalat sanayisindeki istihdam kaybının diğer sektörlere nazaran işsizlik oranını artırma riskinin daha düşük olduğu ifade edilmektedir.

Analizde, sektörler arası geçiş esnekliğini araştırmak amacıyla, imalat sanayiinden yeniden işe giren 117 bin kişinin çalıştıkları sektörler değerlendirilmiştir. Bu kişilerden 47 bininin aynı sektörde çalışmaya devam ettiği, diğerleri açısından ise 70 bin kişinin yüzde 49’unun (34 bin kişi) hizmetler sektörüne, yüzde 34’ünün (23 bin kişi) imalat sanayiinin farklı alt sektörlerine ve yüzde 15’inin (10 bin kişi) inşaat sektörüne yöneldiği belirtilmiştir.

GEÇİŞ ORANININ EN YÜKSEK OLDUĞU SENE

İşten ayrılan çalışanların bir yıl içinde farklı bir işe geçiş oranları, yıllar bazında karşılaştırılmıştır. 2024 Mayıs ayında çalışmakta olup, Haziran ayında herhangi bir istihdam kaydı olmayan kişilerden tekrar işe girenlerin oranının yüzde 67 ile daha önceki yıllara göre artış gösterdiği gözlemlenmiştir. Örneğin, bu oran Mayıs 2018’de yüzde 63 seviyesindeydi. Pandemi sonrası işgücü piyasasının hızlı bir şekilde toparlandığı 2020 yılı hariç tutulduğunda, 2024 yılı içerisinde işten işe geçiş oranının en yüksek olduğu yıl olmuştur.

Son veriler ışığında yapılan değerlendirmeler, 2025 yılında sanayi sektörünün istihdam içindeki payının azalmasına karşın, hizmetler sektörünün payının artmaya devam edeceğini göstermektedir. Bu durumun, Türkiye’nin istihdam dağılımının yüksek gelirli ülkelere yakınlaşmasıyla birlikte sürdürülebileceği öngörülmektedir. Ayrıca, Türkiye’de işgücü piyasasının aktif olduğu ve işten ayrılan bireylerin büyük bir kısmının yeniden iş bulduğu da belirlenmiştir. Bu durum hem genel işgücü piyasası hem de imalat sanayi çalışanları için geçerlidir.