Sağlıkta Yerli Teknoloji ve Yapay Zeka: Yeni Yol Haritası

11. Türk Tıp Dünyası Kurultayı kapsamında düzenlenen “Sağlıkta Tam Bağımsızlık: Milli Teknoloji Hamlesi’nin Yeni Rotası” panelinde, konuşmacı Türkiye’nin sağlık teknolojilerinde izlemesi gereken stratejileri ve yapay zekanın rolünü anlattı.

Salgından Alınan Dersler: Yerli Üretim ve Tedarik Zinciri

Pandemi süreci, küresel tedarik zincirlerinin kırılganlığını gözler önüne serdi; hatta bazı gelişmiş ülkeler basit tıbbi cihazları bile üretemez hale geldi. Bu deneyim, yerli üretimin stratejik önemini ortaya koydu. Konuşmacı, yerli firma ve kurumların kısa sürede solunum cihazı üretimini seri hale getirdiğini ve bu cihazların 30’dan fazla ülkeye ihraç ya da hibe edildiğini belirterek, doğru sinerjiyle nelerin başarılabileceğini vurguladı.

Sağlık Verileri: Ham Bir Maden Cevheri

Konuşmacı, Türkiye’nin sahip olduğu medikal veri birikimini “ham halde bekleyen bir maden cevheri” olarak tanımladı. Elektronik sağlık kayıtları ve merkezi sistemlerde birikmiş milyonlarca verinin doğru şekilde işlenmesi halinde, sağlık alanında büyük dönüşümlere yol açacağını söyledi. Ancak bu verinin fayda sağlaması için anonimleştirme ve mevzuata uygun şekilde paylaşımın sağlanması gerektiğini vurguladı.

Bu amaçla üniversiteler ve hastaneler bünyesinde kurulacak “Sağlık Teknoparkları” önerisi öne çıktı. Böylece araştırmacılar ve geliştiriciler güvenli ve kontrollü erişimle veriyi kullanarak yeni uygulamalar geliştirebilecekler.

Mühendislik ile Tıbbın Buluşması

Başarılı teknoloji projelerinin arkasındaki temel etkenlerden birinin mühendislerle saha uzmanlarının (doktor, hemşire vb.) omuz omuza çalışma kültürü olduğu belirtildi. Konuşmacı, teknolojiyi geliştirenlerin ameliyathane ve kliniklerde doğrudan sağlık çalışanlarıyla birlikte bulunması gerektiğini, ancak bu sayede gerçek ihtiyaçlara dönük çözümler üretilebileceğini ifade etti.

Yapay Zeka ile Hekime Destek

Nüfusun yaşlanması ve artan hasta ziyaretleri sağlık sistemine ağır bir yük getirdiği için, hekimlerin hastalarına yeterli zamanı ayırabilmesi adına yapay zeka destekli asistanlar ve karar destek sistemlerinin hayati önem taşıdığı söylendi. Konuşmacı, hekimlerin yanında not alacak, hasta geçmişini özetleyip karar süreçlerini hızlandıracak yapay zeka asistanlarının verimliliği artıracağını belirtti.

Ayrıca genetik araştırmalardan molekül sentezine kadar birçok alanda yapay zekanın güçlü bir araç olduğu; kuralları belirli, tekrar tekrar denenmesi gereken problemlerde algoritmaların patern arama yeteneğinin büyük avantaj sağladığı ifade edildi.

Biyomedikal Araştırmalarda İşbirlikleri ve Örnek Projeler

Sağlık verilerinin güvenli bir şekilde yönetilmesi kaydıyla, uluslararası araştırma kurumları ve üniversitelerle ortak projeler yürütülebileceği belirtildi. Konuşmacı, bu çerçevede bir vakıf aracılığıyla üst düzey bir üniversite grubu ile akciğer kanserini erken tespit etmeye yönelik yapay zeka tabanlı yazılım geliştirmek üzere işbirliği yaptıklarını aktardı. Bu tür çalışmaların her zaman ticarileşmek zorunda olmadığını; prestij, bilgi paylaşımı ve ilk kez keşfedilen nitelikte projelerin de değer taşıdığını söyledi.

Gençlere Çağrı: Sağlıkta Yenilik İçin Katılım

Konuşmacı, gençleri sağlıkta yapay zeka, kişiselleştirilmiş ilaç geliştirme ve biyomedikal mühendislik gibi alanlara yönelmeye davet etti. Var olan veri altyapısı ve yetişmiş insan kaynağı ile büyük yatırımlar gerektirmeden önemli ilerlemeler kaydedilebileceğini, akademi ve kliniklerin bir araya getirilmesiyle bu potansiyelin gerçeğe dönüşeceğini belirtti.

Sonuç olarak panelde, yerli üretim kapasitesinin güçlendirilmesi, sağlık verilerinin güvenli ve anonimleştirilmiş şekilde değerlendirilmesi, mühendislik ile tıp arasındaki yakın işbirliğinin sağlanması ve yapay zekanın hekim destekli uygulamalarla yaygınlaştırılmasının Türkiye için öncelikli hedefler olduğu vurgulandı.