Gazze ve Batı Şeria Ekonomilerinde Tarihin En Derin Çöküşü: İnsani ve Yapısal Kriz Derinleşiyor

Ekim 2023’ten bu yana süren saldırılar ve kısıtlamalar, Gazze ile Batı Şeria ekonomilerini benzeri görülmemiş bir gerilemeye sürükledi. Yapılan değerlendirmelere göre altyapı, üretim tesisleri ve kamu hizmetlerindeki ağır tahribat, bölgenin ekonomik kapasitesini büyük ölçüde azaltmış durumda.

Gazze: Hızlı ve Yıkıcı Bir Çöküş

Gazze ekonomisi son dönemde dramatik bir daralma yaşadı. 2024 yılında gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYİH) bir önceki yıla göre yaklaşık %83 oranında küçüldüğü ve kişi başına düşen gelirin sadece 161 dolara inerek dünyanın en düşük seviyelerinden biri haline geldiği bildirildi. Bu düşüş, bölgedeki ekonomik faaliyetlerin neredeyse durma noktasına geldiğini gösteriyor.

Ayrıca son iki yıldaki saldırılar nedeniyle Gazze GSYİH’sinin yaklaşık %87 oranında azaldığı; temel hizmetler ve geçim kaynaklarının ciddi şekilde zarar gördüğü, gıda, barınma ve sağlık hizmetlerinde hayati zorlukların ortaya çıktığı vurgulanıyor.

Batı Şeria: Erişim Kısıtları ve Güvenlik Riskleriyle Gerileme

Batı Şeria ekonomisi de önemli bir gerileme yaşadı. Artan güvenlik riskleri, erişim kısıtları ve üretken sektörlerdeki fırsat kaybı nedeniyle 2024’te GSYİH’de yaklaşık %17’lik bir düşüş kaydedildi. Kişi başına düşen gelirin ciddi oranda azalması, kamu maliyesinin müdahale kapasitesini zayıflattı ve sosyal hizmetlerin aksamasına yol açtı.

Yeniden İnşa Maliyeti ve Uzun Vadeli İhtiyaçlar

Mevcut değerlendirmelere göre Gazze’nin yeniden inşası için gereken kaynakların 70 milyar doları aşacağı tahmin ediliyor. Bu büyüklükte bir yıkımın giderilmesi yıllar alacak; güçlü bir ekonomik toparlanma ve kapsamlı destek olmadan bölgenin önceki refah seviyelerine dönmesi mümkün görünmüyor.

İnsani Yardım, Ateşkes ve Uluslararası Koordinasyonun Önemi

Analizler, kalıcı bir ateşkesin sağlanmasının ve insani yardımın hızlıca ulaştırılmasının, hem insanların acısını azaltmak hem de ekonomik toparlanma sürecini başlatmak için hayati önemde olduğunu belirtiyor. Ekonomik çöküşü durdurmak, mali transferleri yeniden tesis etmek, kısıtlamaları azaltmak ve uzun vadeli bir yeniden yapılanma planı geliştirmek için acil, koordineli ve sürdürülebilir uluslararası müdahaleye ihtiyaç bulunuyor.

Kısaca Sonuç

Hem Gazze hem de Batı Şeria, altyapı ve üretim kapasitesinin ağır hasar görmesi nedeniyle tarihsel düzeyde ekonomik sıkıntılarla karşı karşıya. Kısa vadeli insani destek ile birlikte uzun vadeli yeniden inşa finansmanı ve erişim iyileştirmeleri olmadan bölgede kalıcı bir iyileşme beklenmiyor.