Türkiye, AB’ye güncelleme çağrısını yeniledi: Gümrük Birliği 30 yılın gerisinde kaldı

Brüksel’de düzenlenen AB-Türkiye İş Zirvesi, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) ile European Business Summit işbirliğinde gerçekleştirildi. Zirvede, Türkiye-AB ilişkilerinin ekonomik boyutu, Gümrük Birliği’nin geleceği ve dijital dönüşümün ticarete etkileri tartışıldı.

Gümrük Birliği: Geçmişten Günümüze

Ticaret Bakanlığı yetkilisi, Gümrük Birliği’nin yaklaşık üç dekad önce kurulduğunu ve o dönemde Avrupa Birliği’nin daha sınırlı bir yapıya sahip olduğunu hatırlattı. Başlangıçta ‘geçici’ bir düzenleme olarak öngörülen Gümrük Birliği’nin, Türkiye’nin mevzuatının AB ile uyumunu hızlandırdığı; bunun sonucunda da karşılıklı ticaret hacminin önemli ölçüde arttığı vurgulandı. 2024 verilerine göre yıllık toplam ticaret hacminin 220 milyar dolara yaklaştığı ve Türkiye’nin AB için önemli bir ticaret ortağı haline geldiği ifade edildi.

Mevcut Çerçevenin Yetersizliği

Konuşmada, küresel ekonomik yapının ve ticaret dinamiklerinin son yıllarda köklü biçimde değiştiği, e-ticaret ve dijital ekonominin öne çıktığına dikkat çekildi. Yeni piyasa aktörlerinin, özellikle Asya kökenli firmaların artan rolüyle mevcut düzenlemelerin günümüz gerçeklerini tam karşılamadığı belirtildi. Bu nedenle Gümrük Birliği’nin acil olarak güncellenmesi gerektiği vurgulandı.

AB Tarafındaki Gelişmeler ve Etkileri

AB’nin Yeşil Mutabakat ve dijital gündem gibi yeni önceliklerle şekillenen bir büyüme vizyonuna yöneldiği, ayrıca pek çok ülkeyle tercihli ticaret anlaşmaları imzalayarak küresel ticaret ağını genişlettiği aktarıldı. Bu genişleme, Türkiye açısından ticari sapmalara ve uygulamada sorunlara yol açabiliyor. Türkiye mevzuatını AB standartlarıyla uyumlu hale getirirken, karar alma süreçlerinin içinde yer alamadığı eleştirildi.

Güncelleme Sürecinin Durumu

Gümrük Birliği’nin modernizasyonu için 2015’te başlatılan sürecin önemli bir adım olduğu, ancak üzerinden geçen süreye rağmen gerekli yetkilendirmenin AB tarafından sağlanmadığı belirtildi. Bu gecikmenin hem ekonomik hem de stratejik maliyetleri olduğu ifade edildi.

Yeni Politikaların ve Tercihlerin Yarattığı Endişeler

AB tarafından öne sürülen ‘Avrupa içi tercih’ uygulamalarının uluslararası ticaret kurallarıyla uyumu ve sağlanan önlemlerin hem Türk sanayisi hem de AB üzerinde olası olumsuz etkileri tartışıldı. Tarafların birbirini stratejik ortak olarak görmesi gerektiği; Türkiye’nin güçlü üretim kapasitesiyle AB’nin ekonomik dayanıklılığına katkıda bulunabileceği vurgulandı.

Ortaklıktan Somut Eyleme

DEİK yönetimi, Gümrük Birliği’nin güncellenmesinin yalnızca ekonomik bir zorunluluk olmadığını; aynı zamanda hizmetler, e-ticaret ve sürdürülebilir değer zincirlerinde yeni fırsatlar yaratacak stratejik bir hamle olduğunu belirtti. On yılı aşan bekleyişin iki taraflı kayıplara yol açtığına dikkat çekildi ve ilişkilerin diyalogdan eyleme taşınmasının önemine işaret edildi.

Stratejik İşbirliği Alanları

Zirvede enerji güvenliği, iklim politikaları, altyapı bağlantıları ve savunma sanayi işbirliği gibi alanların Türkiye-AB ortaklığında öncelik taşıdığı kaydedildi. Bu alanlarda ortak projeler geliştirilmesiyle hem bölgesel istikrarın hem de ekonomik dayanıklılığın güçlendirilebileceği vurgulandı. Türkiye’nin Avrupa güvenlik programlarına aktif katılımının önemine değinildi.

Geleceğe Dönük Perspektif

İş dünyası temsilcileri, malların, hizmetlerin ve insan hareketliliğinin kolaylaştırılmasıyla ticaret ve yatırım bağlarının derinleştirilebileceğini; bunun da iki taraf için uzun vadeli refah ve istikrar sağlayacağını belirtti. Stratejik ve uzun vadeli yaklaşımlarla entegrasyonun güçlendirilmesinin, küresel tedarik zincirlerinde ortak çıkarları koruyacağı ifade edildi.

Zirve Etkinlikleri

Program çerçevesinde üst düzey AB yetkilileri ve iş dünyası liderlerinin katılımıyla paneller düzenlendi; bu oturumlarda Gümrük Birliği’nin güncellenmesi, dijital ekonomi ve tedarik zincirlerinin dayanıklılığı gibi konular ele alındı.