Çok geçmeden korunma altına alınmalı

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından düzenlenen ‘Şehir Tanıtım Gezisi’, Akdeniz Bölgesi’nin iç kesimlerinde yer alan Burdur’da gerçekleştirildi.

6.887 m² yüzölçümüne sahip olan Burdur, 277.358 kişilik nüfusuyla tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yaptı; bunlar arasında Hititler, Frigler, Lidyalılar, Persler, Romalılar, Doğu Romalılar, Anadolu Selçukluları ve Osmanlılar bulunmaktadır.

Bu nedenle Burdur’un toprakları, tarihi kalıntılarla doludur.

♦ Sagalassos Antik Kenti

♦ Kibyra Antik Kenti

♦ Boubon Antik Kenti

♦ Kremna Antik Kenti

‘Göller Yöresi’nde yer alan Burdur’a geldiğimde, ilk dikkati çeken nokta, Burdur Gölü’ndeki su seviyesinin belirgin şekilde düştüğüdür. Gölün geçmişteki ve mevcut durumu, su çekilmesinin boyutunu açığa koyuyor.

Akdeniz Bölgesi’nde; Acıgöl, Akgöl, Akşehir, Beyşehir, Burdur, Eber, Eğirdir, Gavur, Ilgın (Çavuşçu), Işıklı, Karamık, Karataş, Kovada, Salda, Suğla ve Yarışlı gölleri bulunmaktadır.

1972 yılında 211.1 km² olan Burdur Gölü’nün günümüzdeki yüzölçümü 118.8 km²’ye düşmüş durumda. Son 53 yılda 92.3 km² alan kaybı yaşayan gölde, % 44 oranında su çekilmesi gerçekleşti.

1990’lı yıllarda Burdur Gölü’nün kıyısında bulunan Gölbaşı ilçesi, bugün gölden kilometrelerce uzakta konumlanmaktadır.

İKONİK SALDA GÖLÜ’NDE ŞİMDİLİK SU KAYBI YOK

1989 yılında ‘Doğal SİT Alanı’ olarak koruma altına alınan 2 milyar yıllık Salda Gölü’nde su kaybı yaşanmıyor. Doğa harikası olan bu gölde yer yer su çekilmesi izleri görünse de, bu durum yaz ayları için kabul edilebilir seviyededir. 2020 yılında yapılan ölçümlerde gölün alanı 43 – 45 km² arasında ölçülmüşken, son ölçümde alan 44 km² olarak kaydedilmiştir.

Dünyada yaklaşık 4 milyar yıl önce oluşmaya başlayan, günün 24 saati oksijen üreten tek hücreli canlılar, Salda Gölü’nde yaşamaya devam etmektedir.

Su çekilmesinin sadece yüzeyde değil, yer altında da gerçekleştiğine dair belirgin bir örnek, Antalya’dan Burdur’a giderken yol üzerinde ziyaret ettiğimiz İnsuyu Mağarası’dır. İçinde bulunan karbonatlı maden suyu ile oluşan göletlerden adını alan bu mağarada, günümüzde su kalmamıştır. 1990’lı yıllarda botla gezilebilen alanlar, bugün yürüyerek gezilebilecek durumda.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, temiz su kaynaklarına erişimin hayati bir mesele haline geldiğini sıkça dile getirdi.

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Aralık 2024’te Ulusal Su Kurulu’nda alınan kararla kuraklık riski altındaki 8 gölle ilgili bir eylem planı hazırlanacağını belirterek; “Su stresi altındaki bir ülke olarak böyle bir kararın çıkmış olmasını ülkemiz için çok önemli bir gelişme olarak görüyoruz” dedi.

Su tüketimini %80 oranında azaltmayı hedefleyen bu eylem planı, su tasarrufunu teşvik eden kurakçıl peyzaj uygulamalarına geçişi ve atık suların yeniden kullanımını içermektedir.

♦ Eğirdir Gölü

♦ Akşehir – Eber Gölü

♦ Manyas Gölü

♦ İznik Gölü

♦ Burdur Gölü

♦ Bafa Gölü

♦ Beyşehir Gölü

♦ Tuz Gölü

YAŞAMIN BAŞLAMA SIRRI SALDA GÖLÜ’NDE

Türkiye’nin en derin ve en berrak göllerinden biri olan Salda Gölü, pek çok kuş türüne de ev sahipliği yapmaktadır. 184 metre derinliğiyle, Türkiye’nin en derin 4’üncü gölü olan Salda, stromatolit oluşumlarına uygun bir ekolojik sürece sahiptir. Bu çökeller, yeryüzünde ilk kez 3.5 milyar yıl önce oluşmuştur.

Birçok araştırmacı, bu stromatolitlerin oluşum mekanizmalarının, yaşamın başlangıcı konusunda değerli bilgiler sağlayabileceğini düşünmektedir.

Salda Gölü Havzası, 81 familyaya ait 301 sucul ve karasal bitki türü barındırmakta; sonbahar ve kış dönemlerinde su kuşları için önemli bir duraklama alanı olma özelliğini sürdürmektedir. Salda Gölü, 38 farklı su kuşuna ev sahipliği yapmaktadır.

Burdurlular, ‘Göller Yöresi’ndeki bütün göllerin korunması gerektiğine inanıyor.

Salda Gölü’nün sıcak hava balonları ve triatlon etkinlikleriyle turizmin yeni merkezi olması planlanıyor.

Burdur’daki antik kentler, Anadolu’nun köklü tarihini yansıtan önemli miraslar olarak, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yürüttüğü restorasyon çalışmalarıyla gelecek nesillere ulaşmayı hedeflemektedir.

SAGALASSOS ANTİK KENTİ

Burdur’un Ağlasun ilçesindeki Sagalassos Antik Kenti, Roma döneminde Pisidia bölgesinin en önemli yerleşimlerinden biriydi ve denizden 1500 – 1700 metre yükseklikte bulunmaktadır.

Antik kentin yerleşim izleri, günümüzden 12 bin yıl öncesine kadar uzanmaktadır. Kente girişi sağlayan büyük bir yapının avlusu ve salonları dikkat çekiyor. Kentin alt bölümünde büyük bir Roma İmparatorluk hamamı mevcuttur. Aşağı agora etrafındaki kalıntılar arasında agora çeşmesi, Apollo Klarios Tapınağı ve Hadrian Çeşmesi bulunuyor. Yukarı agora bölgesinde ise çeşitli anıtlar restore edilerek gün yüzüne çıkarılmıştır.

* Agora, antik Yunan kentlerinde politik, dini ve ticari faaliyetlerin gerçekleştirildiği alanlardır.

Kentin en ilgi çekici yapısı ise Antoninler Çeşmesi’ndir. Kent meydanına açılan iki anıtsal kemer ve agoranın dört köşesinde yükselen onursal sütunlar, belediye ve meclis binaları, kilise ve dans eden kızlar kabartmaları ile öne çıkan heroon bu alanda görülmektedir. Kentin kütüphanesi ve tiyatrosunun kalıntıları da günümüze ulaşmıştır.

* Heroon, antik dünyada kahramanlar için yapılan anıtsal türbelerdir.

Sagalassos’taki kazılarda çıkarılan birçok eser, Burdur Müzesi’nde sergilenmektedir.

Sagalassos Antik Kent, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer almaktadır.

KIBYRA ANTİK KENTİ

Burdur’un Gölhisar ilçesindeki Kibyra Antik Kenti, derin yarlarla ayrılan üç tepe üzerinde yer almaktadır. Bugün görülebilen kalıntılara ait yapılar, Roma İmparatorluğu dönemine aittir.

Kibyra Antik Kenti, simetrik olarak düzenlenmiş büyük bir alana sahip olup, hem göl hem de ova manzarasına hapsolmuş bir konumda bulunmaktadır.

Antik kente girildiğinde muhteşem bir anıtsal kapıyla karşılaşılmakta ve burada antik dönemin stadyumu görülmektedir. Bu stadyum, 12 – 13 bin kişi kapasiteli olup, gladyatör dövüşleri ve at arabası yarışları için kullanılmıştır.

Kibyra Antik Kent’in kazı başkanı Prof. Dr. Şükrü Özüdoğru, arkeolojik kazı çalışmalarının sürekli tutulması gerektiğini açıklamıştır.

Kentte ilerledikçe bazilika, yukarı ve aşağı agora, hamam, gymnasion, tiyatro ve meclis binası yer almaktadır. Meclis binası, 3.600 kişi kapasitesi ile antik dönemin en dikkat çekici yapılarını oluşturur.

* Bazilika, eski Roma kentlerinde resmi hizmetlerin görüldüğü büyük çatılı kamu binalarıdır.

* Gymnasion, Antik Yunanistan’da beden eğitimi için inşa edilmiş büyük yapılardır.

Meclis binasında bulunan Medusa Mozaiği, Anadolu’daki tek örnektir ve çeşitli renklerde mermerden yapılmıştır.

KREMNA ANTİK KENTİ

Aksu Vadisi’nde, uçurumlarla çevrili yüksek bir tepede kurulu olan Kremna Antik Kenti, M.Ö. 6. yüzyılda Lidyalılar tarafından kurulmuş, daha sonra çeşitli medeniyetler tarafından ele geçirilmiştir.

Kent en parlak dönemini M.S. 2. yüzyılda yaşamış olup, Roma İmparatorluğu’nun parçalanmasıyla Doğu Roma’nın ve ardından 11. yüzyılda Türklerin hâkimiyetine geçmiştir. Roma dönemine ait eserlerin çoğu günümüzde ayakta durmaktadır.

Kent, 2 metre genişliğinde ve 7 – 8 metre yüksekliğinde surlarla çevrilidir. Ayrıca bazilika, Elsodra Kilisesi ve kütüphane yapılarından oluşmaktadır. Anıtsal giriş kapısı Propolion ve anıt çeşme Nympheum gibi önemli yapılar da bulunmaktadır.

İlk bilimsel incelemeler 1880’lerde Avusturyalı araştırmacı Graf von Lackoronski tarafından yapılmış, 1971 – 1973 yıllarında ise Prof. Jale İnan tarafından bilimsel kazılar gerçekleştirilmiştir. Bu kazılar sonucunda bulunan 9 adet mermer tanrı heykeli ve diğer eserler günümüzde Burdur Müzesi’nde sergilenmektedir.

BOUBON ANTİK KENTİ

Boudon Antik Kenti, tarihi oldukça sınırlı bilgilere sahip olmakla birlikte, Helenistik dönem ve Roma Çağı kalıntıları ile dikkat çekmektedir. Tiyatrosu, tapınağı, agorası ve şehir surları ile önemli bir antik kent niteliğindedir. Kentteki bronz heykel ise Burdur Müzesi’nde sergilenmektedir.

2.500 YILLIK OBJELER

Burdur Müzesi Müdürü Halil Arça ve Arkeolog Damla Su Çiçek eşliğinde müze gezisi sırasında, 2.500 yıl öncesine kadar uzanan objelerin insanoğlunun yeteneklerini ne denli geliştirdiğini görmek oldukça heyecan vericiydi.

Burdur Müzesi, geniş bir alana ve hediyelik eşya satışına ihtiyaç duymaktadır.

Arkeolog Damla Su Çiçek – Burdur Müzesi Müdürü Halil Arça

İNSUYU MAĞARASI

İnsuyu Mağarası, Burdur – Antalya karayolu üzerinde, Burdur’a 13 kilometre mesafede yer almaktadır ve Türkiye’de turizme açılan ilk mağaralardandır.

İnsuyu Mağarası, 597 metre uzunluğundadır ve 1965’te turizme açılmıştır. Karstik yapının erimesi ve aşınması sonucu oluşan sarkıtlar ve dikitler ile dikkat çeken mağara, 1976’da Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından I. derece Doğal Sit Alanı olarak tescillenmiştir.

LAVANTA REKABETİ ÜRETİMİ ARTIRIYOR

Burdur’un florasında lavanta önemli bir yer tutmaktadır. Lavanta bahçeleri, Burdur Gölü çevresinde ve şehir merkezinde sıklıkla karşınıza çıkmaktadır. Bu durum, Burdur’un lavanta ihracatında komşu şehir Isparta ile tatlı bir rekabete girmesine yol açmıştır, böylece lavanta üretimi artmıştır.

OYUNLU – TÜRKÜLÜ YAREN GECESİ

Burdurluların en popüler eğlencelerinden biri ‘Yaren Geceleri’dir. Eğlence, katılımcılara acı hissettiren ‘Günah Kantarı’ adlı oyunla başlamaktadır ve yöresel türkülerin seslendirilmesi ile devam etmektedir. Yaren Geceleri’nde ikram edilen içecek ise lavanta kahvesidir.

Katıldığımız ‘Yaren Gecesi’ etkinliğinde, yöresel türküler öğretmen Arzu Gök tarafından seslendirilmiştir.

1.201 YILLIK ANIT AĞAÇ

Burdur’un simgelerinden biri de Ağlasun ilçesindeki ‘Anıt Ağaç’tır. 1201 yaşındaki Doğu çınarı, dünyada yaşayan en yaşlı 10 ağaç arasında yer almaktadır.