İngiltere’de dev toplu dava: Otomobillerde ‘testlere özel’ emisyon yazılımı iddiası

Yaklaşık 1,6 milyon araç sahibini kapsayan dava, bazı otomobil markalarının emisyon ölçümlerini düşürmek için test esnasında devreye giren yazılımlar kullandığını öne sürüyor. İddialara göre bu sistemler yalnızca sınav koşullarında aktifleşiyor, gündelik sürüşte etkisiz hale geliyor.

Davanın kapsamı ve ilk aşama

Londra Yüksek Mahkemesi’nde görülen dava, ülke tarihinin en büyük toplu tazminat davalarından biri olarak değerlendiriliyor. İlk aşamada mahkeme, üreticilerin savunmasız araçlarda yasa dışı “defeat device” olarak adlandırılan cihaz veya yazılımları kullanıp kullanmadığını karara bağlayacak.

Hangi üreticiler hedefte?

Dava dosyasında Mercedes‑Benz, Ford, Nissan, Renault ile Stellantis grubuna bağlı Peugeot ve Citroën gibi markalar bulunuyor. Şirketler iddiaları reddetmekte ve emisyon kontrol teknolojilerinin yasal çerçeveye uygun olduğunu savunmaktadır. Üreticiler ayrıca mevcut iddiaların geçmişte yaşanan büyük skandallarla birebir örtüşmediğini belirtiyor.

Tazminat tutarı ve olası sonuçlar

Mahkeme, belirli dizel model incelemelerine odaklanacak. İlk kararın ardından yasa dışı cihaz kullanıldığı kanaatine varılırsa, tazminat miktarları ikinci duruşmada belirlenecek. Davacı tarafın tahminlerine göre talepler milyarlarca sterlin seviyesinde; bunun yüz binlerce benzer davaya emsal teşkil etmesi bekleniyor.

Dizelgate’in mirası

2015’te patlak veren dizel skandalı, otomotiv sektöründe geniş çaplı yaptırımlara yol açmış ve şirketlere milyarlarca euro tutarında ceza ile tazminat yükümlülükleri getirmişti. Mevcut süreç, o skandalın sektörde yarattığı hukuki ve düzenleyici farkındalığın devamı niteliğinde görülüyor.

Uluslararası gelişmeler ve önceki kararlar

Benzer davalar Avrupa ve ABD’de de sürüyor. Bazı ülkelerde mahkemeler belirli modellerde yasa dışı emisyon sistemleri bulunduğu yönünde kararlar verdi; üreticiler bu tür kararlara karşı itirazlarını sürdürüyor. Geçmiş ve devam eden davalar, endüstrideki uygulamalar ve uyum süreçlerine dair daha geniş bir hukuki tartışmayı besliyor.

Davacıların beklentisi

Davacı avukatları, iddiaların kanıtlanması durumunda olayın kurumsal güven ihlalleri bakımından çok büyük bir örnek oluşturacağını savunuyor. Mahkemenin vereceği karar, sadece İngiltere’de değil uluslararası alanda da benzer davaların seyrini etkileyebilir.