Ortaköy Çalışkanlar’da Doğal “Buzhane” Mağaralarında Gıdalar Nesilden Nesile Saklanıyor

Nevşehir’e bağlı Ortaköy ilçesinin 1.600 rakımlı Çalışkanlar mezrasında yaşayanlar, yiyeceklerini ve içeceklerini serin kalan doğal mağaralarda muhafaza ediyor. Bölgedeki yaklaşık 40 küçük mağara, yaz-kış sabit kalan sıcaklığı sayesinde köylüler için geleneksel bir soğutma alanı işlevi görüyor.

Mağaraların yapısı ve kullanım biçimi

Bu mağaralar genellikle 3–4 metrekare büyüklüğünde olan, birbirine yakın konumlanmış ve girişlerine sonradan kapılar eklenmiş yapılar. İçerideki sürekli serin ortam, peynir, yoğurt, kaymak, tereyağı, et ve patates gibi besinlerin daha uzun süre taze kalmasını sağlıyor. Yaz aylarında ise su ve içecekler serinletilmek üzere mağaralara konuluyor.

Geleneksel yöntemin önemi

Yaşlı köylüler, bu mağaraların tam inşa tarihinin bilinmediğini belirtiyor; ancak atalarından kalma bir uygulama olarak bugüne kadar ulaştığını ifade ediyorlar. Evlerde buzdolabı bulunmasına rağmen, birçok aile ürünlerini mağaralarda saklamayı sürdürüyor. Doğal ortamın korunması ve yiyeceklerin tadının bozulmaması, burayı tercih etme nedenleri arasında öne çıkıyor.

Nesilden nesile aktarılan kullanım

Mağaralar hem günlük ihtiyaçların korunmasında hem de kışlık gıdaların depolanmasında önemli rol oynuyor. Köy sakinleri, bu soğuk depoları çocuklarına ve sonraki kuşaklara aktarmak istediklerini belirtiyor. Doğal ortam, gıdaların lezzet ve tazeliğini korumasına yardımcı oluyor; pek çok ürün burada bozulmadan uzun süre saklanabiliyor.

Yerli ve yabancı ziyaretçilerin ilgisi

Mezra dışından gelen ziyaretçiler mağaralara büyük ilgi gösteriyor. Köylüler, misafirlerine mağaraları gezdirip içerideki doğal ürünlerden ikram ediyor; gelenler doğal buzdolanı benzeri bu yapıları şaşkınlık ve beğeniyle karşılıyor. Bu ilgi, bölgenin kültürel mirasının korunmasına da katkı sağlıyor.

Çalışkanlar mezrasındaki bu doğal soğuk depolar, modern teknolojinin yaygın olduğu günümüzde bile yerel halk için hem ekonomik hem de kültürel açıdan değer taşıyan bir gelenek olmaya devam ediyor.