Doğal gaz üretimi son 10 yılda en hızlı yükselen fosil kaynak oldu

Enerji talebinin artmasıyla doğal gaz, küresel kaynaklar arasında öne çıkmaya devam ediyor. Karbon yoğunluğu diğer fosil yakıtlara göre daha düşük olduğu için birçok ülke doğal gazı tercih ediyor. 2015’ten itibaren yıllık talep ortalamada yüzde 2’nin üzerinde artarak 2024’te yaklaşık 4,3 trilyon metreküpe ulaştı.

Arz ve ticaret büyüyor

2024’te dünya doğal gaz üretimi yaklaşık 4,3 trilyon metreküp olarak gerçekleşti. Bu üretimin yaklaşık dörtte biri boru hattı veya sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) biçiminde uluslararası ticarete konu oluyor. Küresel jeopolitik risklere rağmen gaz ticareti ve tedarik altyapısına yatırımlar artıyor; sondaj teknikleri ve farklı üretim yöntemleri yaygınlaşıyor.

Üretim yöntemleri: Geleneksel ve geleneksel olmayan

Kara ve deniz sahalarındaki klasik sondajlarla elde edilen üretim, küresel doğal gaz arzının yaklaşık yüzde 70’ini sağlıyor. Kalan yaklaşık yüzde 30 ise geleneksel olmayan kaynaklardan geliyor. Bu kaynaklar arasında:

sıkı gaz (tight gas),
kaya gazı (shale gas),
kömür yatağı metanı (coal-bed methane),
kömürden dönüşen gazlar yer alıyor.

Deniz üretimi yükselişte

Geleneksel kara kaynakları 2000’den bu yana nispeten sabit seyrederken, deniz (offshore) üretimi düzenli artış gösterdi. 2015’ten itibaren yıllık olarak artan deniz üretimi 2024’te yaklaşık 1,3 trilyon metreküpe ulaştı. Bu yükselişte Orta Doğu’daki ve Avustralya’daki büyük deniz projeleri etkili oldu.

Geleneksel olmayan üretimde güçlü artışlar

2024’te sıkı gaz üretimi 300 milyar metreküpten fazla gerçekleşti ve bunun büyük bölümü Kuzey Amerika kaynaklıydı. Kömür yatağı metanı üretimi yaklaşık 85 milyar metreküp olarak kaydedildi; bu üretimin yarısı Avustralya tarafından gerçekleştirildi. Kaya gazı üretimi ise 2010’daki seviyelerden ciddi bir artış göstererek 2024’te yaklaşık 940 milyar metreküpe ulaştı; bu üretimin büyük çoğunluğu ABD kaynaklıdır. Kömürden dönüşen gaz üretimi ise 2024’te yaklaşık 20 milyar metreküp düzeyinde ve ağırlıklı olarak Çin’de üretildi.

Üretim sahalarının türüne göre ayrım

Doğal gaz üretimi, gazın hangi sahadan çıktığına göre de sınıflanıyor: petrol sahalarından eş üretim şeklinde elde edilenler ve bağımsız gaz sahalarından gelenler. 2024’te küresel üretimde petrol sahalarından eş üretim olarak yaklaşık 550 milyar metreküp gaz sağlandı. Eş üretim kaynaklarında maliyetler genelde daha düşük olurken, işleme ve taşıma altyapısı yetersiz olan bölgelerde bu gaz bazen alevlendirilerek bertaraf ediliyor.

En fazla üretim yapan ülkeler

2024 verilerine göre en yüksek doğal gaz üretimi yapan ülkeler arasında ABD, Rusya, İran, Katar ve Avustralya yer aldı. Öne çıkan rakamlar şöyle:

ABD: yaklaşık 1,07 trilyon metreküp,
Rusya: yaklaşık 660 milyar metreküp,
İran: yaklaşık 275 milyar metreküp,
Katar: yaklaşık 170 milyar metreküp,
Avustralya: yaklaşık 160 milyar metreküp,
Çin: 2010–2024 döneminde üretimini 95 milyar metreküpten 240 milyar metreküpe çıkararak hızlı bir artış gösterdi.

ABD üretimindeki yüksek pay, hem geleneksel hem de geleneksel olmayan büyük sahalardan kaynaklanıyor. Dünyada yaklaşık 40 süper dev saha, küresel üretimin üçte birini sağlıyor ve bu sahalar genellikle ilgili ülkelerin toplam üretiminde kritik bir paya sahip.

Gelecek potansiyeli ve keşifler

Keşfedilmiş ama henüz geliştirilmemiş doğal gaz rezervlerinin toplamı yaklaşık 40 trilyon metreküp seviyesinde. Bu rezervlerin devreye alınması halinde, 2050’ye kadar arz dengesine ek olarak yaklaşık 1,3 trilyon metreküp kadar yeni gaz eklenebileceği öngörülüyor. Bu da doğal gazın yakın ve orta vadede küresel enerji karışımındaki önemini koruyacağının bir göstergesi.

Sonuç olarak, hem talep tarafındaki artış hem de üretim teknolojilerindeki ilerlemeler doğal gaz piyasasını daha dinamik hale getiriyor. Deniz projeleri, kaya gazı ve diğer geleneksel olmayan kaynaklardaki gelişmeler küresel arzı çeşitlendiriyor ve ticaret hacmini büyütüyor.