Tarımda Dışa Bağımlılık Derinleşiyor: Hububat ve Bakliyatta İthalat Artışı

Tarım sektöründeki dışa bağımlılığın verilerle giderek belirginleştiği uyarısında bulunuldu. Küresel iklim değişikliği ve pandemi gibi faktörlerin yanı sıra büyük ülkelerin korumacı politikalarının da tarım tedarik zincirlerini etkilediği vurgulanıyor. Bu gelişmeler karşısında, kendi kendine yeterlilik hedefine ulaşmanın Türkiye için stratejik önemde olduğu ifade ediliyor.

İthalat Rakamları Endişe Verici Seyir İzliyor

Türkiye’nin başlıca hububat ve bakliyat kalemlerinde dışa bağımlılığı artmaya devam ediyor. TÜİK ve diğer resmi verilere göre son iki yıllık dönemde dikkat çeken ithalat hareketleri şöyle:

Nohut: 2024 yılında 12.131 ton olan ithalat, 2025’in ilk 8 ayında 31.769 tona yükseldi; yıl sonunda daha da artması bekleniyor.
Süt tozu: 2024’te 927 ton olarak kaydedilen ithalat, 2025’in ilk 8 ayında 1.015 tona çıktı.
Buğday: Geçen yıl 4,3 milyon ton olarak yapılan ithalat, bu yılın ilk 8 ayında 2 milyon tonu geçti; yıllık ithalat 8–10 milyon ton aralığında seyrediyor.
Ayçiçek yağı: 2024’te 2.951.000 ton olan ithalat, 2025’in ilk 8 ayında 2.138.000 tona ulaştı.
Çay: 2024’te 14.393 ton olan ithalat, 2025’in ilk 8 ayında 12.485 ton oldu.
Pamuk: 2024’te 762.269 ton olan ithalat, 2025’in ilk 8 ayında 971.530 tona yükseldi.
Kuru fasulye: 2024’te 6.708 ton olan ithalat, 2025’in ilk 8 ayında 3.296 ton olarak kaydedildi.

Mercimek ve Diğer Kritik Ürünlerde Risk

Kırmızı mercimekte 2024’te 543.303 ton olan ithalat, 2025’in ilk 8 ayında 300.175 tona ulaştı. Anavatanı Türkiye olan bu ürünün dışarıdan alınır hale gelmesi, üretim ve tedarik konusunda alarm veriyor; yıllık üretilenden fazla mercimek ithal edildiği belirtiliyor.

Ayrıca diğer bazı ürünlerin ithalat verileri şu şekilde:

Ceviz: 2024’te 73.393 ton, 2025’in ilk 8 ayında 53.218 ton.
Elma: 2024’te 77.000 ton, 2025’in ilk 8 ayında 31.219 ton.
Pirinç: İthalatın devam ettiği; miktarlar belirgin seviyelerde seyrederken, soya konusunda ise yüzde 95’lere varan dışa bağımlılık bulunuyor.

Çözüm İçin Planlama ve Politikalar Gerekiyor

Mevcut durum, hububat ve bakliyatta 21 üründe ciddi arz açığı oluşturduğunu gösteriyor. Türkiye’nin iklim, su ve ekim alanı potansiyeline rağmen bu açığı kapatamadığına dikkat çekiliyor. Bu nedenle kapsamlı tarım politikaları, hedefe yönelik planlama ve üretimi teşvik eden uygulamalar yapılmasının zorunlu olduğu belirtiliyor.

Uzmanlar, kısa vadeli çözümlerden öte, uzun vadeli stratejik planlamayla ülkenin kendi kendine yeterliliğinin güçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.